Viêm amidan cấp tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
Viêm amidan cấp tính là bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp trên xảy ra phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Bệnh gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người mắc phải. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể tiến triển thành mãn tính và gây ra các biến chứng nguy hiểm (viêm tai giữa, viêm khớp, thấp tim…) Bài viết dưới đây sẽ cung cấp các thông tin để người bệnh sớm nhận biết, có cách phòng và điều trị kịp thời, hiệu quả căn bệnh này.
Bệnh viêm amidan cấp tính là gì? Thường gặp ở tuổi nào?
Viêm amidan được chia thành 2 dạng viêm amidan cấp tính và viêm amidan mạn tính. Trong đó, viêm amidan cấp tính là tình trạng sưng viêm, sung huyết của amidan khẩu cái, gây ra các triệu chứng đau rát họng, khó nuốt, ho nhiều, sốt cao… Bệnh thường diễn tiến trong thời gian ngắn, khoảng 3 – 5 ngày. Nếu tình trạng này kéo dài trong khoảng 10 – 15 ngày và tái phát nhiều lần trong năm thì bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính.
Viêm amidan cấp tính có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi, giới tính nào. Tuy nhiên, trẻ em ở độ tuổi học đường, từ 5 – 15 tuổi, là đối tượng dễ mắc bệnh nhất. Người lớn cũng có thể bị viêm amidan cấp. Các triệu chứng viêm amidan cấp tính thường mờ nhạt, không rõ ràng, khiến người bệnh chủ quan, không điều trị để bệnh tiến triển thành mãn tính.
Về bản chất, viêm amidan cấp tính là bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp phổ biến, không quá nguy hiểm. Bệnh có thể được điều trị khỏi hoàn toàn, dứt điểm, không để lại di chứng. Tuy nhiên, nếu không được điều cách, bệnh có thể gây ra các biến chứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh.
Một số hình ảnh viêm amidan cấp tính có thể gặp
Dấu hiệu viêm amidan cấp tính
Người bệnh có thể nhận biết bệnh viêm amidan cấp tính dựa vào các triệu chứng điển hình dưới đây:
- Sốt cao: Là dấu hiệu khởi phát của bệnh. Sốt cao đột ngột, có thể lên tới 40 độ C, có thể kèm theo các cơn rét run, ớn lạnh.
- Khô họng, rát họng: Cổ họng khô rát, nóng trong, gây triệu chứng nuốt đau, nuốt vướng, cảm giác có dị vật trong cổ họng.
- Amidan sưng đỏ: Kích thước amidan tăng phụ thuộc vào mức độ viêm, có trường hợp amidan quá to gây cản trở việc ăn uống, khó nuốt, khó nói. Bề mặt amidan xuất hiện nhiều giả mạc và các nốt trắng hoặc đỏ, có mùi hôi tanh.
- Ho: Ban đầu thường là ho khan. Nếu vi khuẩn lan xuống phế quản gây viêm có thể gây ho có đờm.
- Khô miệng: Giảm tiết nước bọt gây hiện tượng khô miệng, lưỡi trắng, khiến hơi thở có mùi hôi.
- Viêm mũi, chảy nước mũi
- Dấu hiệu khác: Đau đầu, đau tai, mệt mỏi, chán ăn, biếng ăn, thay đổi giọng nói, ngủ ngáy, nổi hạch ở cổ….
Nguyên nhân gây bệnh & các yếu tố thuận lợi
Nguyên nhân chính gây viêm amidan cấp tính là do nhiễm trùng, có thể là virus hoặc vi khuẩn. Cụ thể:
- Virus: Bao gồm virus cúm, sởi, ho gà, virus hợp bào hô hấp RSV, Adenovirus…
- Vi khuẩn: Thường do phế cầu, tụ cầu, liên cầu tan huyết nhóm A, H.influenzae, xoắn khuẩn và các loại vi khuẩn kị khí, ái khí khác.
Các yếu tố thuận lợi tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus gây bệnh:
- Thời tiết thay đổi đột ngột
- Môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, hóa chất, bụi bẩn, nấm mốc…
- Sức đề kháng yếu
- Cơ địa dị ứng
- Đang mắc các bệnh lý đường hô hấp liên quan như: Viêm họng, viêm xoang, sâu răng, viêm lợi…
- Cấu trúc amidan nhiều khe kẽ, tạo điều kiện cho vi khuẩn ẩn trú.
Viêm amidan cấp tính có nguy hiểm không? Các biến chứng cần cảnh giác
Viêm amidan cấp có nguy hiểm không? – Theo các chuyên gia bệnh ở giai đoạn đầu KHÔNG NGUY HIỂM và có thể chữa khỏi hoàn toàn, không để lại di chứng nếu người bệnh phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Ngược lại, nếu không được quan tâm và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành mãn tính, khó điều trị dứt điểm. Không những thế, viêm amidan cấp tính còn có thể gây ra một biến chứng, ảnh hưởng tới cuộc sống và sức khỏe người bệnh như:
- Biến chứng tại chỗ: Loét amidan, viêm loét xung quanh amidan, viêm họng cấp và mãn tính…
- Biến chứng tại các cơ quan lân cận: Viêm mũi xoang, viêm hạch cổ mãn tính, viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm khí – phế quản, viêm phổi
- Biến chứng toàn thân: Nặng nhất là nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng dẫn tới tử vong.
- Biến chứng do liên cầu khuẩn: Viêm cầu thận cấp, thấp tim, viêm khớp cấp, viêm não, viêm màng não…
Cách chữa viêm amidan cấp tính hiệu quả
Nguyên tắc điều trị viêm amidan cấp tính là cải thiện, kiểm soát triệu chứng kết hợp nâng cao thể trạng. Chỉ dùng kháng sinh khi nghi ngờ hoặc xác định viêm amidan do nhiễm khuẩn hoặc viêm amidan cấp đe dọa biến chứng.
Các biện pháp điều trị viêm amidan cấp bao gồm:
1. Mẹo chữa viêm amidan cấp tại nhà bằng dân gian
Đây là phương pháp chữa viêm amidan cấp được nhiều người bệnh sử dụng vi tính an toàn và tiết kiệm. Phương pháp này sử dụng các nguyên liệu là thảo dược tự nhiên, dễ kiếm và sẵn có như:
- Dùng rau diếp cá: Chuẩn bị 1 nắm rau diếp cá, rửa sạch, cắt khúc, cho vào bát nhỏ. Thêm 2 thìa mật ong và 1 thìa đường phèn vào bát rồi đem hấp cách thủy 10 – 15 phút. Chờ nguội bớt rồi ăn cả cái lẫn nước.
- Dùng mật ong: Rửa sạch và cạo vỏ 1 nhánh gừng, thái lát mỏng rồi cho vào cốc nước nóng, hãm trong khoảng 15 phút. Thêm 2 – 3 thìa cà phê mật ong nguyên chất, khuấy đều. Ngậm và nuốt từ từ để hoạt chất thấm sâu vào các ổ viêm.
- Dùng giấm táo: Lấy thìa giấm táo pha với 200ml nước ấm (khoảng 1 cốc nhỏ), chia thành 3 phần, uống hết trong ngày.
- Dùng lá hẹ: Rửa sạch và cắt nhỏ 1 nắm lá hẹ, cho vào bát, trộn với mật ong và thêm vào 2 – 3 lát gừng mỏng. Chưng hoặc hấp cách thủy trong khoảng 15 phút, sau đó ăn cả cái lẫn nước.
Những mẹo dân gian này rất dễ thực hiện ngay tại nhà vì nguyên liệu sẵn có, cách làm đơn giản. Tuy nhiên, người bệnh cần chú ý, hiệu quả của chúng còn phụ thuộc vào chất lượng nguyên liệu và cơ địa mỗi người. Trong trường hợp sử dụng nhiều ngày không có hiệu quả hoặc triệu chứng bệnh nặng hơn, người bệnh nên chủ động ngừng dùng và chuyển sang phương pháp khác để tránh biến chứng.
2. Viêm amidan cấp tính uống thuốc gì?
Sau khi được chẩn đoán xác định viêm amidan cấp, các bác sĩ có thể kê một số loại thuốc sau để điều trị các triệu chứng bệnh:
- Thuốc kháng sinh: Penicillin G, Amoxicillin (+ Acid Clavulanic), Ampicillin, Cephalexin, Cefuroxim (Clamoxyl), Erythromycin, Clarithromycin…. Chỉ dùng kháng sinh trong các trường hợp nhiễm khuẩn hoặc đe dọa biến chứng do viêm amidan cấp.
- Thuốc chống viêm: Alphachymotrypsin (Alpha Choay), Prednisolon, Methylprednisolon (Medrol)…
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Thường dùng Paracetamol (Efferalgan, Panadol…) Ibuprofen….
- Thuốc chống dị ứng, co mạch, giảm sung huyết: Clorpheniramin, Diphenhydramin, Naphazolin,Oxymetazolin, Phenylephrin…
- Thuốc giảm ho, long đờm: Dextromethorphan, Terpin Codein, Bromhexin, N – acetylcystein…
- Thuốc súc họng, sát khuẩn họng: NaCl 0,9%, Betadine, Povidone – iod…
Lưu ý: Lạm dụng thuốc Tây, dùng thuốc kéo dài có thể gây ra 1 số tác dụng không mong muốn như viêm loét dạ dày – tá tràng, viêm gan, suy thận cấp, nhờn thuốc, kháng kháng sinh…. Viêm amidan cấp uống thuốc gì cần tuân theo chỉ định của bác sĩ, tránh tự ý mua và điều trị tại nhà.
3. Viêm amidan cấp có cần cắt không?
Phẫu thuật cắt amidan thường được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Viêm amidan cấp tái phát nhiều đợt (từ 5-6 lần/năm)
- Amidan sưng viêm, kích thước quá to, gây cản trở ăn uống, nói năng, ngủ ngáy, ngưng thở trong lúc ngủ.
- Vướng khi nuốt, nói, hôi miệng hoặc nghi ngờ ác tính.
- Hạn chế cắt amidan ở trẻ dưới 5 tuổi và người lớn > 45 tuổi vì có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, có thể là tử vong.
- Thận trong khi chỉ định cắt amidan cho người có bệnh tăng huyết áp, tim mạch, đái tháo đường…
Cắt amidan có nhiều ưu điểm như nhanh chóng, không xâm lấn ngoại vi, thời gian hồi phục nhanh. Những phương pháp này chỉ được chỉ định khi điều trị nội khoa không còn tác dụng. Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ các quy định về ăn uống và sinh hoạt để tránh di chứng hoặc biến chứng thành các bệnh lý nguy hiểm hơn.
4. Điều trị viêm amidan cấp tính bằng thuốc Đông y
Theo quan điểm của Đông y, viêm amidan cấp gây ra bởi sự xâm nhập của phong tà, nhiệt độc, từ đó gây phế vị âm hư, tân dịch hao tổn, hư hỏa viêm và hình thành các tổn thương viêm nhiễm. Nguyên tắc chữa viêm amidan cấp tính của Đông y là:
- Sơ phong, tán hàn, thanh nhiệt, giải độc
- Dưỡng âm, hoạt huyết, tiêu viêm tán độc
- Thanh phế, bổ tỳ, bổ thận, cân bằng âm dương
Một số bài thuốc Đông y chữa viêm amidan cấp tính như:
- Bài thuốc 1: Hoàng cầm, kim ngân hoa, liên kiều, bạc hà, cát cánh, bạch cương tàm, tang bạch bì, huyền sâm… Sắc thuốc với khoảng 800 – 1000ml nước theo hướng dẫn cho đến khi cô còn ⅓ thì ngừng lại, chắt lấy nước, chia 3 phần, uống hết trong ngày.
- Bài thuốc 2: Mạch môn, cát cánh, thiên hoa phấn, xạ can, thăng ma, sa sâm, huyền sâm, tang bạch bì, bạch cương tàm… Sắc thuốc với khoảng 800 – 1000ml nước theo hướng dẫn cho đến khi cô còn ⅓ thì ngừng lại, chắt lấy nước, chia 3 phần, uống hết trong ngày.
- Bài thuốc 3: Kim ngân hoa, ngưu bàng tử, đẳng sâm, trần bì, huyền sâm, bạc hà, cam thảo, hạnh nhân, liên kiều… Sắc thuốc với khoảng 800 – 1000ml nước theo hướng dẫn cho đến khi cô còn ⅓ thì ngừng lại, chắt lấy nước, chia 3 phần, uống hết trong ngày.
- Bài thuốc 4 Thanh hầu bổ phế thang: Thành phần gồm: Kha tử, phật thủ, cương tàm, tân chỉ, bạch nghệ, sơn trà, quất hồng bì,… Cách sắc thuốc, mỗi lần sắc đổ nước ngập mặt thuốc, mỗi thang sắc kỹ 3 lần, trộn các lần với nhau chia thành 6 – 9 phần uống trong 3 ngày, hâm nóng thuốc trước khi uống 20 phút.
Phương pháp chữa viêm amidan cấp bằng thuốc đông y được ưa chuộng nhờ tính an toàn, lành tính, hiệu quả tác dụng sâu và toàn diện. Tuy nhiên, phương pháp này cần nhiều thời gian để phát huy tối đa tác dụng. Người bệnh cần tuân thủ các hướng dẫn và thời gian điều trị của bác sĩ. Nên lựa chọn các cơ sở khám chữa YHCT uy tín để được thăm khám và điều chỉnh thuốc phù hợp với cơ địa và thể bệnh của bản thân.
Viêm amidan cấp tính kiêng gì, ăn gì?
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị, giúp bệnh chóng lành hơn. Để xây dựng một chế độ ăn hợp lý cho người bệnh viêm amidan cấp, cần chú ý:
Bị viêm amidan cấp nên ăn gì?
- Các loại rau xanh và trái cây tươi: Mồng tơi, rau ngót, lê, nho, táo, kiwi,…
- Thực phẩm nhiều đạm: Thịt đỏ, trứng, cá,…
- Thực phẩm giàu kẽm: Ngao, hàu, cua, sò, trứng
- Thực phẩm giàu omega 3: Cá hồi, cá thu, cá trích, cá cơm…
- Uống nhiều nước, có thể bổ sung thêm nước ép trái cây tươi
Các thực phẩm cần kiêng:
- Thực phẩm cay nóng: Chứa nhiều gia vị như tiêu, ớt, hành, tỏi… dễ kích ứng cổ họng, tăng sưng viêm, loét…
- Thức ăn nhiều dầu mỡ: Các loại thực phẩm chiên, rán, xào.. chứa nhiều dầu mỡ có thể khiến tình trạng sưng viêm trở nên nghiêm trọng hơn, làm đờm đặc khó khạc nhổ.
- Thực phẩm, đồ uống lạnh: Đồ lạnh sẽ khiến amidan viêm nặng hơn, dễ kích ứng hơn, khó lành hơn
- Đồ uống chứa chất kích thích: Rượu bia, cà phê, đồ uống có gas…
- Thực phẩm chứa nhiều axit: như cà muối, dưa muối, kim chi..
- Hút thuốc lá
Khi chế biến thực phẩm cho người bệnh viêm amidan cấp cần chú ý chế biến ở dạng mềm, lỏng, ít dầu mỡ, dễ nuốt, dễ tiêu hóa.
Phòng bệnh viêm amidan cấp như thế nào?
Để phòng ngừa viêm amidan cấp tính, cả người lớn và trẻ nhỏ đều cần chú ý:
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, đánh răng, súc họng ít nhất 2 lần mỗi ngày vào sáng và tối trước khi đi ngủ
- Sử dụng các dung dịch sát khuẩn như nước muối, povidone -iod… để súc họng (lưu ý: súc họng chứ không phải súc miệng)
- Giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh, giao mùa, ưu tiên vùng cổ ngực và lòng bàn chân
- Hạn chế tiếp xúc hoặc có biện pháp phòng ngừa lây nhiễm khi tiếp xúc với những người đang mắc các bệnh lý nhiễm trùng, viêm đường hô hấp trên
- Hạn chế ra vào, đeo khẩu trang khi đến những khu vực ô nhiễm môi trường
- Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, hạn chế các thực phẩm không có lợi cho sức khỏe
- Tập thể dục thể thao phù hợp với lứa tuổi và thể trạng để tăng cường sức đề kháng
- Uống đủ nước
- Cân bằng cảm xúc, hạn chế các cảm xúc tiêu cực gây stress, áp lực…
- Điều trị triệt để các bệnh lý viêm nhiễm như viêm họng, viêm mũi xoang, viêm lợi, sâu răng…
- Tiêm phòng đầy đủ và khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần
Viêm amidan cấp tính là bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp phổ biến, gặp ở mọi lứa tuổi. Đây không phải bệnh lý quá nguy hiểm nhưng nếu người bệnh chủ quan trong điều trị, bệnh có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, đồng thời tăng nguy cơ biến chứng. Chủ động nắm vững các kiến thức cơ bản về bệnh lý này sẽ giúp người bệnh có cách đề phòng, xử lý kịp thời.
XEM THÊM:
Tin liên quan
