Viêm Họng Hạt: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Chữa

Bác sĩ Lê Phương 5:00 PM , 17/03/2024

Theo thống kê từ Bộ Y tế, có khoảng 80% người Việt từng bị viêm họng, trong số đó tỷ lệ bệnh nhân bị viêm họng hạt chiếm đến 45%. Đây là một căn bệnh có diễn biến dai dẳng, hay tái phát và rất khó để điều trị triệt để. Dưới đây là một số thông tin về nguyên nhân, triệu chứng cũng như các biện pháp chữa bệnh phổ biến, bạn có thể tham khảo.

Viêm họng hạt là gì?

Viêm họng hạt là một thể bệnh phổ biến của viêm họng mãn tính. Xuất phát chủ yếu từ việc người bệnh bị viêm họng cấp nhưng không được điều trị kịp thời và đúng cách, khiến bệnh tái phát liên tục. Từ đó tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus phát triển, tấn công và niêm mạc họng.

Người bị viêm họng hạt sẽ xuất hiện các hạt màu đỏ, hồng ở thành sau họng. Kích thước của các hạt này thường chỉ từ vài mm, có thể nhỏ như đầu kim, cũng có thể to như hạt gạo. Chúng gây ra tình trạng ngứa và khô họng, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, vướng víu và đau khi nuốt.

Bệnh viêm họng hạt có thể xuất hiện ở cả người lớn và trẻ nhỏ, chủ yếu ở những bệnh nhân có sức đề kháng kém. Bệnh thường khởi phát đơn độc hoặc cũng có khi đi kèm với các bệnh lý khác về đường hô hấp như viêm xoang mãn tính, viêm khí quản, viêm phế quản,…

Đây là một căn bệnh dễ tái phát, khó điều trị và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy bác sĩ khuyên bạn nên đi khám bệnh càng sớm càng tốt để được điều trị theo đúng phác đồ, giúp bệnh dễ dàng được kiểm soát hơn.

Nguyên nhân gây bệnh

Biết được nguyên nhân gây viêm họng hạt sẽ giúp người bệnh đưa ra được phương pháp điều trị hiệu quả hơn.

Do người bệnh bị viêm họng cấp tính nhưng không được điều trị dứt điểm dẫn đến tình trạng viêm họng hạt.
Người bệnh bị viêm xoang mãn tính khiến dịch mủ ở mũi chảy ngược xuống cổ họng, khiến vùng hầu họng dễ bị tổn thương, viêm nhiễm.
Do vệ sinh răng miệng không sạch sẽ khiến vi khuẩn từ chân răng tấn công sang vùng hầu họng.
Các yếu tố về môi trường như thời tiết thay đổi, không khí lạnh, khói bụi, ô nhiễm khiến niêm mạc họng bị tổn thương.
Do người bệnh sử dụng rượu bia, hút thuốc lá trong thời gian dài.
Thói quen ăn uống không hợp lý, thường xuyên dùng gia vị cay nóng, thực phẩm lạnh, đồ ăn nhiều dầu mỡ.
Người bệnh có tiền sử bị trào ngược dạ dày thực quản nhưng không được điều trị triệt để.
Do cơ địa nhạy cảm, hệ miễn dịch suy yếu nên dễ bị vi khuẩn, virus tấn công gây bệnh.
Cấu trúc khoang mũi bị bất thường như: Lệch vách ngăn mũi hoặc polyp mũi,…

Triệu chứng nhận biết

Viêm họng hạt được chia thành nhiều dạng khác nhau, mỗi dạng đều có những biểu hiện đặc trưng, cụ thể như sau:

Viêm họng hạt cấp tính:

Vùng niêm mạc họng thường ửng đỏ và dày lên.
Các nang lympho màu hồng đỏ sẽ xuất hiện phía sau thành họng.
Lưỡi gà xuất hiện tình trạng phù nề, hai amidan lộ ra ngoài gây vướng víu khi ăn uống hoặc nuốt nước bọt.

Viêm họng hạt mãn tính:

Niêm mạc họng ửng hồng, xuất hiện các nốt li ti.
Số lượng và kích thước của các hạt lympho tăng nhanh, kích thước có thể bằng hạt gạo hoặc hạt thóc.
Amidan sưng phù, có xuất hiện mủ trắng.

Viêm họng hạt do virus:

Ho khan, ho có đờm.
Chảy nước mũi, sổ mũi,
Đau mắt, đau đầu,
Sốt cao.
Ngứa rát tại vòm họng.
Bệnh thường xuất hiện ở trẻ nhỏ và có khả năng lây nhiễm cho người khác.

Viêm họng hạt ở lưỡi:

Cuống lưỡi xuất hiện các hạt nhỏ, gây đau rát khó chịu.
Hình thành các mảng bám ở lưỡi do tích tụ vi khuẩn và cặn bã.
Hơi thở có mùi hôi ngay cả khi đã đánh răng và súc miệng sạch sẽ..
Luôn thấy khát nước, khô cổ họng.
Cổ họng vướng víu, khó nuốt.
Lở loét ở niêm mạc môi, lợi.
Một số trường hợp còn xuất hiện tình trạng sốt cao, ho có đờm, đau mỏi cơ thể, nổi hạch ở cổ…

Viêm họng hạt có nguy hiểm tới sức khỏe không?

Bệnh viêm họng hạt rất khó để chữa khỏi hoàn toàn và thường bị tái phát khi gặp điều kiện thuận lợi. Điều này khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Ngoài ra, bệnh viêm họng hạt còn có thể gây ra nhiều biến chứng gây nguy hiểm như:

Biến chứng áp xe amidan, áp xe quanh vòm họng, khiến cho amidan sưng tấy, có mủ và đau nhức
Gây ra các bệnh trong hệ thống tai – mũi – họng như viêm xoang, viêm tai giữa, viêm mũi dị ứng, viêm thanh quản, viêm phế quản.
Có thể gây biến chứng thấp tim, viêm khớp, viêm cầu thận cấp.
Dễ dẫn đến ung thư vòm họng.

Chẩn đoán và xét nghiệm bệnh

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm họng hạt, các bác sĩ sẽ tiến hành một số cuộc kiểm tra và làm các xét nghiệm như sau:

Thăm khám lâm sàng, hỏi về tiền sử bệnh và các triệu chứng bạn đang gặp phải.
Khám tổng quát tai – mũi – họng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Thực hiện nội soi thanh quản để kiểm tra chi tiết niêm mạc họng. Từ đó đưa ra được chẩn đoán chính xác về bệnh viêm họng hạt.
Chụp X- Quang phổi trong trường hợp nghi ngờ người bệnh bị viêm họng hạt kèm theo các bệnh viêm đường hô hấp dưới

Điều trị viêm họng hạt

Hiện nay có rất nhiều phương pháp được sử dụng để điều trị viêm họng hạt, chủ yếu giúp kiểm soát triệu chứng của bệnh và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Người bệnh cần đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, từ đó hướng dẫn bạn cách chữa trị sao cho phù hợp.

Sử dụng thuốc Tây y

Điều trị viêm họng hạt bằng thuốc Tây y là phương pháp hiệu quả, mang đến công dụng nhanh chóng. Liều lượng sử dụng thuốc chủ yếu dựa trên nguyên nhân gây bệnh và mức độ nặng nhẹ của triệu chứng. Tuy nhiên nếu dùng thuốc không đúng cách sẽ dễ dẫn đến kháng thuốc và nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng khác.

Dưới đây là một số loại thuốc Tây thường có mặt trong các đơn thuốc của bác sĩ:

Thuốc kháng sinh

Loại thuốc này có tác dụng điều trị viêm họng hạt do liên cầu khuẩn, phế cầu khuẩn, khuẩn haemophilus,… gây ra. Thuốc giúp tiêu diệt lớp màng phòng vệ của vi khuẩn, ức chế sự phát triển của vi khuẩn và ngăn ngừa chúng lây lan.

Một đợt điều trị bằng thuốc kháng sinh sẽ kéo dài trong vòng 7-10 ngày. Một số loại thuốc kháng sinh được dùng phổ biến là: Penicillin, Amoxicillin, Cephalexin, Clarithromycin. Thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như táo bón, buồn nôn, chóng mặt, đau dạ dày,… Bệnh nhân nên uống thuốc theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs)

Nhóm thuốc này được chỉ định điều trị cho người bệnh bị viêm họng cấp, viêm họng hạt, viêm phế quản,… Thuốc có tác dụng làm giảm nhanh các triệu chứng như đau rát cổ họng, sưng tấy cổ họng, đau đầu, sốt,…. Một số loại thuốc kháng viêm phổ biến là Aspirin, Paracetamol, Naproxen, Ibuprofen.

Trong quá trình sử dụng thuốc, bệnh nhân bị viêm họng hạt có thể gặp phải một số tác dụng phụ như: Suy gan, suy thận, tiêu chảy, đau dạ dày, chóng mặt, tăng huyết áp, xuất huyết, suy giảm tiểu cầu,… Đặc biệt nếu người bệnh là trẻ em dưới 18 tuổi, phụ nữ mang thai và cho con bú thì cần hết sức thận trọng và tham khảo bác sĩ trước khi dùng.

Thuốc ho và long đờm

Thuốc được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân bị ho khan và ho có đờm. Dựa vào triệu chứng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh dùng loại thuốc phù hợp. Tuy nhiên cũng có trường hợp phải kết hợp cả hai loại thuốc với nhau để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Cơ chế hoạt động của thuốc là giúp ức chế cơn ho, giảm sự co thắt của các dây thanh âm. Còn với thuốc long đờm sẽ giúp thay đổi kết cấu dịch nhầy trong cổ họng, từ đó giúp dễ dàng tống đờm ra bên ngoài.

Một số loại thuốc được chỉ định để điều trị bệnh viêm họng hạt đó là Codeine, Dextromethorphan, Bromhexin. Hầu hết các loại thuốc này đều không cần kê đơn, tuy nhiên người bệnh vẫn cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng,

Dùng thuốc Đông y

Sử dụng thuốc Đông y cũng là một phương pháp được rất nhiều người áp dụng. Lý do là bởi thuốc Đông y được bào chế từ thảo dược nên rất an toàn, có thể tác động tới căn nguyên gốc rễ của bệnh, phục hồi sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Dưới đây là một số bài thuốc khá nổi tiếng được nhiều người áp dụng:

Bài thuốc chữa bệnh Kinh phòng bài độc tán

Công dụng: Bài thuốc có tác dụng điều trị tình trạng nặng tiếng, ngạt mũi, ớn lạnh, cổ họng sưng đau, nuốt vướng, đau đầu, sốt nhẹ, chán ăn, mệt mỏi.
Nguyên liệu: Kinh giới 12g, khương hoạt 12g, xuyên khung 12g, tiền hồ 12g, phục linh 12g, độc hoạt 12g, phòng phong 12g, chỉ xác 12g, sài hồ 12g, 10 lá gừng tươi, 10 lá bạc hà, cát cánh 12g, cam thảo 12g.
Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 1,2 lít nước. Đun sôi nhỏ lửa đến khi nước cạn còn 120ml nước thì tắt bếp. Gạn lấy nước thuốc này và uống hết trong ngày. Kiên trì thực hiện đều đặn cho đến khi bệnh viêm họng hạt khỏi hẳn.

Điều trị viêm họng hạt bằng thuốc Đông y

Bài thuốc trị viêm họng hạt Ngọc nữ tiễn

Công dụng: Bài thuốc giúp điều trị tình trạng ngạt mũi, sổ mũi, đau họng, nuốt vướng, cảm giác nóng rát trong họng, mệt mỏi…
Nguyên liệu: Sinh thạch cao 24g, Sinh địa 20g, Mạch môn đông 16g, Ngưu tất 12g, Tri mẫu 12g.
Cách thực hiện: Cho tất cả các nguyên liệu trên vào ấm sắc với 1,5 lít nước. Khi nước sôi thì hạ nhỏ lửa và tiếp tục đun cho đến khi cạn còn 150g. Dùng nước thuốc này và uống hết trong ngày, không để qua đêm.

Bài thuốc Lương cách tán

Công dụng: Bài thuốc này có tác dụng điều trị tình trạng sưng, nóng đỏ và đau trong cổ họng, nuốt vướng, mệt mỏi, bồn chồn, táo bón, nước tiểu vàng.
Nguyên liệu: Mang tiêu 20g, Cam thảo 20g, Đại hoàng 20g, Liên kiều 10g, Chi tử 10g, Bạc hà diệp 10g, Hoàng cầm 10g, bạc hà diệp, mật ong.
Cách thực hiện: Người bệnh đem cam thảo, đại hoàng, liên kiều, chi tử, hoàng cầm sao giòn và tán mịn. Mang tiêu cũng đem đi tán mịn và trộn đều các nguyên liệu này với nhau. Mỗi lần dùng 10g bột pha với nước trúc diệp và bạc hà diệp để uống.

Áp dụng mẹo dân gian

Trong dân gian có rất nhiều nguyên liệu tự nhiên có thể dùng để hỗ trợ điều trị bệnh viêm họng hạt. Phương pháp này khá an toàn, lành tính, dễ áp dụng và giúp tiết kiệm chi phí, Tuy nhiên nó không có dược tính mạnh như thuốc Tây y và Đông y.

Lá tía tô: Lá tía tô có chứa nhiều vitamin A, B1, B6, C, K và nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe, giúp kháng viêm, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và tăng cường hệ thống miễn dịch.

Người bệnh chuẩn bị 1 nắm lá tía tô, rửa sạch và cho vào ấm đun cùng với 800ml nước.
Khi nước sôi thì vặn nhỏ lửa và đun thêm 5-10 phút nữa.
Dùng nước lá tía tô để uống hết trong ngày.
Mỗi ngày thực hiện một lần tình trạng viêm họng hạt sẽ được cải thiện.

Mật ong, chanh đào: Mật ong và chanh đều là những nguyên liệu có tác dụng kháng viêm, diệt khuẩn, chống nhiễm trùng. Ngoài ra, mật ong còn giúp làm dịu cảm giác đau rát, ngứa ngáy tại cổ họng, tăng độ ẩm và giảm kích ứng niêm mạc.

Người bệnh chuẩn bị một lượng chanh đào vừa đủ, rửa sạch, ngâm với nước muối loãng 10 phút.
Thái chanh đào thành từng lát mỏng và xếp vào lọ thủy tinh.
Đổ mật ong ngập lên từng lát chanh, có thể cho thêm đường phèn nếu muốn.
Đậy nắp bình lại và bảo quản trong vòng 1 tuần.
Mỗi lần dùng bạn pha một thìa chanh mật ong với nước ấm.
Ngoài ra bạn cũng có thể ngậm lát chanh trong cổ họng, nhai và nuốt từ từ.
Mỗi ngày thực hiện khoảng 2 lần các triệu chứng của bệnh sẽ được cải thiện.

Mật ong ngâm chanh đào là một phương pháp điều trị phổ biến

Gừng: Gừng là một nguyên liệu tự nhiên có khả năng kháng viêm, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và chống oxy hóa rất tốt. Ngoài ra gừng còn có công dụng làm ấm niêm mạc họng, giúp giảm ho và cải thiện tình trạng đau rát họng.

Người bệnh chuẩn bị 1 nhánh gừng tươi, rửa sạch, cạo vỏ,
Đập dập nhánh gừng hoặc thái thành từng lát mỏng.
Cho gừng vào hãm với nước sôi 10 phút như hãm trà bình thường.
Sau đó vớt bỏ bã gừng và cho thêm 1-2 thìa mật ong nếu muối.
Mỗi ngày bạn nhâm nhi khoảng 2-3 tách trà gừng sẽ giúp các triệu chứng của bệnh viêm họng được thuyên giảm.

Chữa viêm họng hạt bằng phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật chữa viêm họng hạt là phương án cuối cùng mà bác sĩ khuyên người bệnh nên áp dụng khi việc dùng thuốc không mang lại hiệu quả hoặc bệnh nhân có hiện tượng viêm nhiễm nặng tại vùng cổ họng. Một số phương pháp hiện đại được sử dụng phổ biến bao gồm:

Đốt điện: Đốt điện chữa viêm họng hạt là một thủ thuật tương đối đơn giản, thực hiện nhanh chóng. Phương pháp này được thực hiện bằng máy laser, giúp loại bỏ các hạt có kích thước lớn ở bên trong vòm họng. Tuy nhiên với các hạt có kích thước nhỏ thì nó sẽ không mang lại hiệu quả.
Phẫu thuật lạnh: Phương pháp này sử dụng nitơ hóa lỏng ở nhiệt độ thấp (-196 độ C) để loại bỏ các hạt bên trong cổ họng. Phẫu thuật lạnh không sử dụng dao kéo, không gây chảy máu, không để lại sẹo xấu. Thủ thuật được thực hiện đơn giản, phù hợp với những người bị viêm họng hạt nhiều, hạt lớn và dày đặc.
JCIC Plasma: Phương pháp chữa viêm họng hạt bằng Plasma có nhiệt độ thấp JCIC là công nghệ đến từ Mỹ, được ứng dụng hiệu quả trong việc điều trị viêm họng hạt và các bệnh mũi họng.

Chế độ ăn uống cho người bệnh

Chế độ dinh dưỡng hàng ngày có vai trò quan trọng đối với bệnh nhân đang bị viêm họng hạt. Dưới đây là những thực phẩm người bệnh nên và cần hạn chế sử dụng.=

Thực phẩm không nên dùng:

Thức ăn khô, cứng: Bao gồm các loại hạt, bánh mì, lương khô, snack,…. vì chúng có thể gây ra những cơn ho và khiến cổ họng cảm thấy khó chịu.
Thức ăn cay nóng: Bao gồm các món mì cay, tương ớt, lẩu cay,… bởi vì chúng sẽ gây kích ứng niêm mạc, khiến các vết thương tại cổ họng trở nên nghiêm trọng hơn.
Thức ăn nhiều dầu mỡ: Bao gồm các loại thịt rán, khoai tây chiên, bánh rán, gà rán, các món xào,… bởi vì chúng sẽ làm tăng sinh đờm, gây ho và khiến bệnh kéo dài dai dẳng, khó điều trị.
Thức ăn sống, tái, chưa nấu chín: Nhóm thực phẩm này chứa nhiều vi khuẩn, sẽ làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng tại đường hô hấp.

Thực phẩm nên dùng:

Thực phẩm giàu vitamin: Bao gồm một số loại rau xanh, trái cây và các loại củ. Chúng chứa nhiều vitamin A, nhóm B, E, C,… giúp tăng sức đề kháng và chữa lành tổn thương niêm mạc hiệu quả.
Thực phẩm giàu khoáng chất kẽm: Bao gồm các loại như củ cải trắng, ngao, sò, nấm, súp lơ, rau chân vịt,…. chúng có tác dụng làm giảm triệu chứng khó chịu tại cổ họng, giúp tăng sinh tế bào miễn dịch.
Thực phẩm giàu protein: Bao gồm những thực phẩm như sữa, trứng, cá hồi, sữa chua, bông cải xanh,… giúp bạn ăn ngủ tốt để thúc đẩy cơ thể luôn khỏe mạnh.
Thực phẩm kháng viêm: Nhóm thực phẩm này bao gồm tỏi, bạc hà, nghệ, gừng, mật ong, lá hẹ, dầu ô liu,… giúp kháng viêm, diệt khuẩn, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh tại vùng hầu họng.

Người bệnh nên tích cực sử dụng các loại thực phẩm giàu protein

Lời khuyên của bác sĩ khi bị viêm họng hạt

Viêm họng hạt là một thể bệnh mãn tính của đường hô hấp. Vì vậy người bệnh cần có biện pháp để giảm bớt triệu chứng khó chịu và phòng ngừa bệnh tái phát.

Thường xuyên súc miệng bằng nước muối loãng khoảng 2-3 lần mỗi ngày để loại bỏ vi khuẩn tại khoang miệng và vùng hầu họng.
Đánh răng sạch sẽ mỗi ngày ít nhất 2 lần và buổi sáng và tối trước khi đi ngủ.
Uống đủ nước, nên uống tối thiểu 2 lít nước/ngày để tránh cổ họng bị khô, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Đeo khẩu trang mỗi khi ra ngoài vừa tránh lây bệnh cho người khác, vừa tránh tác động xấu từ môi trường bên ngoài.
Không hút thuốc lá, thuốc lào và tránh xa những nơi có nhiều khói thuốc.
Tuyệt đối không uống rượu bia và các chất kích thích khác.
Hạn chế căng thẳng stress, nên đi ngủ sớm, ngủ đủ giấc để cơ thể luôn khỏe mạnh.
Giữ ấm cơ thể khi thời tiết trở lạnh để tránh mắc phải các bệnh về đường hô hấp.
Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao để cơ thể khỏe mạnh, phòng ngừa bệnh tật.
Không tiếp xúc gần với những người đang mắc bệnh các bệnh về đường hô hấp.

Có thể thấy, viêm họng hạt là một bệnh lý mãn tính có thể kéo dài dai dẳng và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó người bệnh cần tìm hiểu rõ về căn bệnh này và nên đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt để có biện pháp điều trị sao cho phù hợp, hiệu quả.

5/5 - (1 bình chọn)

Cập nhật lúc: 8:47 Sáng , 18/03/2024

Đánh giá bài viết