Thoái hóa đốt sống cổ: Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Đặt lịch hẹn

×

Thoái hóa đốt sống cổ: Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Thoái hóa đốt sống cổ: Nguyên nhân, điều trị và phòng ngừa

Đặt lịch

Thoái hóa đốt sống cổ – một dạng bệnh của thoái hóa cột sống với các triệu chứng không rõ ràng ở giai đoạn khởi phát. Nếu không điều trị sớm, biểu hiện của bệnh sẽ diễn tiến nghiêm trọng sang giai đoạn nặng hơn, tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng. Cùng tìm hiểu thông tin trong bài viết sau đây để có cách chữa trị và biện pháp phòng ngừa thích hợp.

Thoái hóa đốt sống cổ là bệnh gì? Nguy hiểm không?

Theo giải phẫu, trên cột sống bao gồm 7 đốt sống cổ (được đánh ký hiệu lần lượt từ C1-C7). Thoái hóa đốt sống cổ (tên tiếng anh là Cervical spondylosis) là cách gọi của bệnh thoái hóa cột sống tại các đốt sống cổ. Cụ thể, bệnh này thường xảy ra với các đốt sống C5-C7, do chúng là vị trí chịu áp lực lớn nhất từ trọng lượng phần đầu.

Hiểu rõ hơn, thoái hóa đốt sống cổ là tình trạng lắng đọng lượng canxi quá nhiều và chèn ép lên hệ thống dây chằng đốt sống. Từ đó, các lỗ của rễ thần kinh bị thu hẹp và hình thành nên triệu chứng của bệnh thoái hóa. 

Bệnh này được đánh giá là dạng bệnh mãn tính, điều trị cần nhiều thời gian và rất khó chữa dứt điểm hoàn toàn. Bệnh gây ra chủ yếu bởi sự lão hóa theo thời gian nên thường gặp ở đối tượng trung niên và người cao tuổi. Có thể khẳng định rằng đây là một bệnh lý xương khớp NGUY HIỂM cần cảnh giác. 

Trước hết, bệnh gây ra triệu chứng khó chịu, đau nhức ở vùng đốt sống cổ. Đặc biệt, nếu diễn tiến kéo dài sẽ khiến sụn khớp biến dạng, đĩa đệm và các mô mềm xung quanh bị ảnh hưởng, từ đó, gây hạn chế khả năng cử động và vận động một cách rõ rệt ở người bệnh.

Ngoài ra, bệnh còn có thể gây một số biến chứng như:

• Thoát vị đĩa đệm cổ: Đĩa đệm nằm giữa các đốt sống có vai trò nâng đỡ và giảm ma sát trong quá trình người bệnh vận động. Thoái hóa sẽ gây tổn thương đến các đĩa đệm, làm rách bao xơ khiến nhân nhầy tràn ra ngoài, gọi là tình trạng thoát vị. Lượng nhân nhầy chèn ép lên hệ thống dây thần kinh và dây chằng, gây đau nhức và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm khác.
• Hội chứng cổ ngực: Vị trí thoái hóa là các đốt sống cổ nên vùng đầu, cổ, ngực sẽ bị tác động nhiều nhất. Nếu để tình trạng thoái hóa diễn tiến lâu ngày, người bệnh thường cảm thấy đau nhức vùng xương ức, thậm chí lan xuống cả vùng tim, tương đối nguy hiểm.
• Hẹp ống sống cổ: Đây là một trong những biến chứng phổ biến khi bị thoái hóa cột sống lâu ngày. Người bệnh thường xuyên có cảm giác tê mỏi, đau nhức hai bên vai gáy, mất sức lực hai tay.
• Rối loạn tiền đình: Tình trạng thoái hóa ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống dây thần kinh vùng cổ và đầu. Do đó, người bệnh thường bị đau nhức đầu, buồn nôn, chóng mặt, ăn uống không ngon miệng,… và đây là những dấu hiệu của bệnh lý rối loạn tiền đình.

Để ngăn ngừa các biến chứng trên, người bệnh cần nắm rõ về bệnh để đi thăm khám kịp thời và có phương pháp điều trị từ sớm.

Nguyên nhân gây thoái hóa đốt sống cổ

Thoái hóa đốt sống cổ chủ yếu liên quan đến sự lão hóa sụn khớp và vùng xương dưới sụn theo thời gian. Cần chú ý một số nguyên nhân chính như sau:

• Ảnh hưởng bởi xương phát triển quá mức: Sự phát triển và tái tạo của khung xương nếu nhanh quá mức sẽ gây chèn ép vào tủy sống, dây thần kinh và gây đau đớn, lâu ngày gây thoái hóa xương khớp.
• Đĩa đệm mất nước: Đĩa đệm giống như một lớp lót giữa các đốt sống cổ với tác dụng giảm sự ma sát của các khớp xương khi vận động. Theo thời gian hoặc do nguyên nhân nào đó, đĩa đệm bị mất nước, khô và co lại. Khi đó, các đốt sống sẽ ma sát với nhau nhiều hơn trong quá trình vận động, gây đau đớn và gây lão hóa.

• Xơ hóa dây chằng: Theo thời gian, dây chằng bị xơ hóa và gây ra tình trạng thoái hóa đốt sống cổ. Lâu ngày, người bệnh sẽ cảm thấy cổ khó khăn trong cử động từ nhỏ nhất đều kém linh hoạt hơn.  
• Ảnh hưởng của chấn thương: Tai nạn giao thông, tai nạn lao động hay chấn thương trong quá trình chơi thể thao đều có thể là nguyên nhân khiến các đốt sống cổ bị thoái hóa.
• Tính chất công việc: Một số công việc cần bê vác nặng trên vai hoặc ngồi máy tính quá lâu cũng là nguyên nhân gây thoái hóa tại vị trí các đốt sống cổ. 
• Chế độ sinh hoạt không phù hợp: Sinh hoạt không điều độ, lười vận động, thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia cũng là nguyên nhân gây bệnh. Một số thói quen nằm ngủ quá cao, gối không phù hợp (quá mềm hoặc quá cứng) cũng tiềm ẩn nguy cơ gây đau nhức vùng cổ và thoái hóa đốt sống.
• Yếu tố di truyền: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, tình trạng thoái hóa đốt sống cổ có liên quan đến yếu tố di truyền, thường gặp trong các gia đình có người từng mắc các bệnh lý về xương khớp. 
• Một số nguyên nhân khác: Ngoài các nguyên nhân trên, người bệnh có thể bị thoái hóa đốt sống cổ do một số yếu tố khác như viêm khớp mãn tính, bệnh gai xương, tập luyện thể thao quá sức, không khởi động kỹ,….

Xác định chính xác nguyên nhân là biện pháp tốt nhất để có phương pháp chữa trị dứt điểm từ sớm. Do đó, người bệnh nên đến cơ sở y tế thăm khám và tiếp nhận điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. 

Dấu hiệu thoái hóa đốt sống cổ cần nhận biết

Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng của thoái hóa đốt sống cổ không rõ ràng và khó phát hiện. Theo thời gian, bệnh diễn tiến nặng hơn, các triệu chứng biểu hiện rõ ràng và ảnh hưởng trực tiếp đến người bệnh. Cần chú ý nếu thấy các dấu hiệu sau đây:

• Đau nhức vùng cổ: Người bệnh xuất hiện những triệu chứng đau nhức tại vùng cổ và khu vực bả vai xung quanh. Ban đầu, cơn đau không rõ ràng, chỉ có cảm giác nhức mỏi vùng cổ. Sau tiến triển nặng, sẽ chèn ép lên dây thần kinh và gây đau nhức dữ dội, đặc biệt khi thay đổi thời tiết.
• Cứng cổ, khó cử động: Hệ thống dây chằng bị chèn ép gây cứng cổ và khó cử động. Người bệnh khó xoay cổ linh hoạt như bình thường, thậm chí bất động vùng cổ khoảng 10-15 phút mới có thể tiếp tục cử động. 
• Tê bì vai gáy, đau nhức hai tay: Thoái hóa tại các đốt sống cổ sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến bả vai và hai cánh tay. Người bệnh thường có cảm giác tê bì, đặc biệt vào buổi sáng khi thức dậy. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến hai cánh tay đau nhức, yếu dần và mất sức. Người bệnh gặp khó khăn trong cả những hoạt động hàng ngày như cầm, nắm, xoay cổ tay, vươn tay,….

• Rối loạn cảm giác: Hệ thống dây thần kinh vùng cổ bị chèn ép lâu ngày gây rối loạn cảm giác vùng cổ, bả vai và hai tay. Nhiều trường hợp người bệnh không thể phân biệt được cảm giác nóng lạnh của nước hoặc khi chạm vào các vật dụng xung quanh.
• Hội chứng chèn ép rễ thần kinh: Các triệu chứng đau lan rộng khắp hai bên vai, hai tay và lan ra sau gáy. Cơn đau tăng dần khi cử động xoay cổ, nghiêng đầu, khi ho, khi làm việc quá sức hoặc ngồi quá lâu.
• Hội chứng chèn ép tủy cổ: Triệu chứng này sẽ xuất hiện ở giai đoạn diễn tiến nặng của bệnh. Người bệnh mắc tình trạng rối loạn khả năng vận động, rối loạn khả năng bài tiết (tiểu tiện không kiểm soát, táo bón kéo dài),…
• Hội chứng Lhermitte: Một trong những triệu chứng điển hình của thoái hóa đốt sống cổ là dấu hiệu Lhermitte. Người bệnh cảm thấy khó chịu đột ngột từ vùng cổ xuống hai bên cánh tay, hai chân và ngón chân. Cơn đau xuất hiện đột ngột và kết thúc nhanh chóng hoặc kéo dài tùy từng người bệnh.

Ngoài các triệu chứng trên, thể trạng người bệnh khác nhau có thể xuất hiện dấu hiệu không điển hình khác. Để có chẩn đoán chính xác, nên chủ động đi thăm khám khi thấy có bất kỳ cơn đau bất thường nào tại vùng cổ và khu vực xung quanh.

Cách điều trị thoái hóa đốt sống cổ hiệu quả

Các bệnh lý xương khớp nói chung và thoái hóa đốt sống cổ nói riêng tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng tương đối nguy hiểm. Do đó, cần chủ động đi thăm khám tại cơ sở y tế có chuyên khoa phù hợp từ sớm để tiếp nhận điều trị đúng cách.

Chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ như thế nào?

Muốn chẩn đoán chính xác bệnh thoái hóa đốt sống cổ, bác sĩ cần chỉ định kết hợp nhiều phương pháp thăm khám, xét nghiệm khác nhau. Cụ thể, có ba bước quan trọng trong quy trình thăm khám như sau:

Thăm khám lâm sàng

Dựa vào năng lực chuyên môn, bác sĩ lâm sàng sẽ đánh giá một số triệu chứng lâm sàng của người bệnh để đánh giá sơ bộ mức độ thoái hóa đốt sống cổ. Cụ thể một số yếu tố sau cần được đánh giá khi thăm khám lâm sàng:

• Kiểm tra phạm vi hoạt động của tay, chân khi vươn vai, nhấc tay; phạm vi hoạt động của cổ khi xoay, nghiêng đầu,…
• Đánh giá thông qua dáng đi của người mắc (Có bất thường không? Có ảnh hưởng gì rõ rệt không?)
• Kiểm tra phản xạ của cơ bắp và tay chân với các kích thích từ bên ngoài (đánh giá mức độ chèn ép hệ thống dây thần kinh, dây chằng và tủy sống).
• Hỏi đáp với người bệnh về mức độ đau, thời gian xuất hiện cơn đau, chế độ ăn uống hàng ngày, tính chất công việc, di truyền,…

Chẩn đoán hình ảnh

Sau khi có kết quả thăm khám lâm sàng sơ bộ, bác sĩ cần chỉ định thêm một số chẩn đoán hình ảnh. Kỹ thuật này rất quan trọng trong việc xác định mức độ của các bệnh lý xương khớp nói chung. Cụ thể như sau:

• Chụp X-quang: Kỹ thuật chẩn đoán thông thường, được chỉ định phổ biến nhất cho các bệnh lý xương khớp. Với kết quả của kỹ thuật này, bác sĩ sẽ có nhận định cụ thể hơn về vị trí thoái hóa đốt sống cổ. Đồng thời cũng có thể chẩn đoán phân biệt với một số tình trạng khác như u vùng cổ, đau nhức đầu hoặc gãy xương.
• Chụp CT: Chỉ định chụp CT sẽ giúp bác sĩ có thể xác định cụ thể tổn thương gây ra bởi thoái hóa (từ mức độ nhỏ đến rất nhỏ).
• Chụp MRI: Kỹ thuật chẩn đoán này cho kết quả chính xác nhất về mức độ thoái hóa và tổn thương đến mô mềm xung quanh (nếu có). Chính vì thế mà chi phí của kỹ thuật này khá tốn kém, không phải người bệnh nào cũng phù hợp để áp dụng.

Thực hiện xét nghiệm chức năng thần kinh

Ngoài các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân thực hiện thêm một số xét nghiệm chức năng thần kinh khác. Mục đích của phương pháp này để đánh giá cụ thể về khả năng dẫn truyền tín hiệu thần kinh một cách rõ ràng nhất.

• Xét nghiệm dẫn truyền thần kinh: Nhân viên y tế sẽ tiến hành gắn điện cực vào da ở vùng cổ. Tác động một lực đột ngột từ bên ngoài đến dây thần kinh để đo cường độ và tốc độ tín hiệu của hệ thống thần kinh qua thiết bị đánh giá. 
• Xét nghiệm điện cơ: Dùng năng lượng của dòng điện để đánh giá hoạt động của cơ bắp khi nghỉ ngơi và khi cử động.

Uống thuốc Tây y chữa trị hiệu quả

Sử dụng thuốc Tây y điều trị thoái hóa đốt sống cổ là biện pháp hiệu quả nhanh chóng được nhiều bệnh nhân lựa chọn. Thực tế, không có nhóm thuốc đặc hiệu nào trong Tây y có thể chữa dứt điểm bệnh thoái hóa cột sống nói chung.

Các loại thuốc được sử dụng ở đây chủ yếu là thuốc cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa thoái hóa lan rộng. Một số nhóm thuốc thường được sử dụng như sau:

• Thuốc giảm đau: Một số loại thuốc giảm đau không kê đơn như Paracetamol; Naproxen;… thường được chỉ định cho người bệnh bị đau nhức xương khớp. Thuốc có dạng viên uống hoặc viên sủi. Trong trường hợp nặng, người bệnh không đáp ứng với thuốc giảm đau trên, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc giảm đau gây nghiện (chứa Morphin).

• Thuốc kháng viêm: Chỉ định sử dụng kết hợp với thuốc giảm đau để hỗ trợ cải thiện bệnh lý thoái hóa hiệu quả hơn. Thuốc có dạng viên uống và dạng tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch. Thuốc dạng tiêm được kiểm soát và chỉ định theo bác sĩ chuyên khoa.

• Thuốc giãn cơ: Chỉ định trong trường hợp người bệnh bị co cơ, gây đau nhức, tê bì khó chịu. Chú ý dùng theo đúng liều lượng mà bác sĩ chỉ định để hạn chế tác dụng phụ không mong muốn có thể xảy ra.
• Thuốc chống động kinh: Chỉ định trong trường hợp người bệnh bị thoái hóa đốt sống cổ đã xuất hiện biến chứng tổn thương thần kinh. Loại thuốc thường được chỉ định là Gabapentin. 

Với các thuốc Tây y, nhược điểm lớn nhất là tiềm ẩn nguy cơ gây tác dụng phụ nếu dùng lâu dài. Mà điều trị các bệnh xương khớp sẽ cần một thời gian điều trị đủ lâu mới có hiệu quả. Do đó, tác dụng phụ của thuốc rất có thể sẽ xuất hiện. Để hạn chế tình trạng này, phải tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị và không tự ý dùng bất kỳ loại thuốc đau xương khớp nào. Có thể kết hợp thêm các phương pháp vật lý trị liệu điều trị thoái hóa để hỗ trợ cải thiện bệnh nhanh nhất.

Phương pháp Đông y điều trị bệnh tận gốc

Trong Đông y, bệnh thoái hóa đốt sống cổ được liệt vào tý chứng. Thể bệnh này do nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu do yếu tố phong, hàn, thấp nhiệt bên ngoài môi trường tác động. Nguyên tắc điều trị của Đông y là xuất phát từ căn nguyên của bệnh nên có thể trị dứt điểm nếu dùng thuốc đúng liều lượng và đảm bảo liệu trình.

Một số bài thuốc Đông y có thể tham khảo như sau:

• Bài thuốc số 1: Thành phần gồm cát căn, quế chi, bạch thược, xuyên khung, tâm thất, qui đầu, xương truật, mộc qua, tam thất, cam thảo, sinh khương và táo đỏ. Các nguyên liệu cho vào sắc với một lượng nước vừa đủ, đun cô cạn đến còn khoảng 2 bát nước thuốc thì tắt bếp, uống trong ngày.
• Bài thuốc số 2: Thành phần gồm đào nhân, qui đầu, hồng hoa, xuyên khung, uy linh tiên, chi tử, ngũ linh chi, huyền hồ. Tất cả các nguyên liệu đem rửa sạch, thêm nước và đun cô cạn còn khoảng ½ lượng nước thuốc thì tắt bếp, uống 2-3 lần trong ngày.
• Cốt Vương thần hiệu thang: Bài thuốc được nghiên cứu và bào chế bởi trung tâm Thừa kế & Ứng dụng Đông y Việt Nam. Bao gồm các nguyên liệu như hoàng cầm, phòng phong, xuyên quy, đỗ trọng, ngưu tất, mộc qua, cẩu tích, đương quy, độc hoạt, xuyên khung, ý dĩ,… và một số thành phần khác. Thuốc được bào chế dưới dạng viên hoàn nên rất thuận tiện cho việc điều trị bệnh.  

Người bệnh cần kiên trì sử dụng thuốc trong thời gian tối thiểu 2-3 tháng để hiệu quả điều trị cao nhất. Không được bỏ thuốc giữa chừng hoặc tự ý tăng giảm các vị thuốc mà chưa có chỉ định từ bác sĩ điều trị chuyên khoa.

Can thiệp ngoại khoa chỉ định trong trường hợp nào?

Một số trường hợp bệnh nặng và không đáp ứng điều trị với phương pháp nội khoa, bác sĩ có thể phải chỉ định can thiệp phẫu thuật với người bệnh. Phẫu thuật xương khớp nói chung là dạng phẫu thuật khó, tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nếu thực hiện sai kỹ thuật. Do đó, người bệnh nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định thực hiện bất kỳ thủ thuật can thiệp ngoại khoa nào. 

Tuy nhiên, với sự phát triển với khoa học công nghệ ngày nay, các phương pháp phẫu thuật ngày càng hiện đại và tỷ lệ thành công cao. Do đó, người bệnh không cần quá lo lắng nếu được chỉ định can thiệp phẫu thuật. Nhưng cũng cần chú ý lựa chọn cơ sở y tế thực hiện phẫu thuật đảm bảo uy tín và chất lượng. Đồng thời, thực hiện quá trình chăm sóc hậu phẫu thật tốt tránh nhiễm trùng hoặc đau nhức tái phát.

Cải thiện triệu chứng tại nhà với mẹo dân gian

Nếu thoái hóa cột sống ở giai đoạn mới khởi phát, các triệu chứng còn nhẹ, người bệnh có thể áp dụng các mẹo dân gian để áp dụng tại nhà. Một số mẹo chữa đơn giản có thể kể đến như:

• Mẹo điều trị với cây xương rồng: Chuẩn bị một đoạn ngắn cây xương rồng ba chia, loại bỏ gai bên ngoài, rửa sạch với nước và để ráo nước. Đập dập cùng với muối hạt, cho toàn bộ hỗn hợp vào khăn vải sạch và chườm lên vị trí cột sống bị thoái hóa, gây đau nhức.
• Bài thuốc với lá lốt: Chuẩn bị một nắm lá lốt, rửa sạch để ráo nước và xay nhuyễn, lọc bỏ phần bã để thu lấy nước cốt. Hòa phần nước cốt này với khoảng 300ml sữa tươi, hâm nóng và uống 2 lần/ngày. Sử dụng kiên trì khoảng 1 tuần để thấy hiệu quả điều trị tốt nhất.
• Điều trị với bài thuốc từ ngải cứu: Chuẩn bị một nắm lá ngải cứu tươi, rửa sạch và để ráo nước. Thêm phần lá ngải cứu vào chảo đảo đều, có thể thêm một nắm muối hạt đảo cho đến khi nóng. Cho hỗn hợp vào một khăn vải sạch, chườm lên vị trí thoái hóa trong khoảng 15 phút để triệu chứng cải thiện hoàn toàn.

Chú ý rằng, không lạm dụng các bài thuốc mẹo này nếu cơ thể xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Chỉ nên sử dụng như biện pháp hỗ trợ bên cạnh các phương pháp điều trị chính khác.

Biện pháp phòng ngừa bệnh thoái hóa đốt sống cổ nên biết

Để ngăn ngừa bệnh lý thoái hóa đốt sống cổ một cách hiệu quả, người bệnh cần chú ý thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau đây:

• Hạn chế bê vác nặng trên vai, đeo cặp và đồ nặng lệch một bên vai.
• Nếu công việc cần bê vác nhiều hoặc thường xuyên ngồi máy tính, nên cân nhắc điều chỉnh và thư giãn giữa giờ nghỉ, luyện tập nhẹ nhàng với khớp cổ và hai tay.
• Khi thấy bất kỳ dấu hiệu đau nhức bất thường nào, cần đi thăm khám ngay để tiếp nhận điều trị kịp thời.
• Tạo thói quen vận động mỗi ngày bằng cách tập luyện thể thao hoặc tham gia các lớp yoga, tập gym….

• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp, bổ sung nhóm thực phẩm giàu canxi, vitamin và các khoáng chất cần thiết. Đặc biệt với người cao tuổi, nên uống các loại sữa bổ sung canxi mỗi ngày cho sức khỏe xương khớp được cải thiện.
• Hạn chế ăn đồ ăn chế biến sẵn, món ăn nhiều dầu mỡ, đường và đồ ngọt, đồ ăn quá mặn,….vì có thể kích ứng phản ứng gây viêm tại khu vực bị thoái hóa.

Bài viết trên đã cung cấp tới người đọc những thông tin cơ bản về bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Để điều trị hiệu quả, người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để có phương pháp chữa trị phù hợp. Đồng thời, chủ động điều chỉnh thói quen sống, hạn chế bê vác và ăn uống đủ chất để hỗ trợ bệnh nhanh chóng dứt điểm.