Cây sài đất là một dược liệu trong Đông y có tác dụng cầm máu, hoạt huyết, thải độc. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ về dược liệu này, công dụng, các bài thuốc chữa bệnh cũng như lưu ý khi sử dụng.

• Tên gọi khác: Cây sài đất còn được gọi là cây gì? Cúc dại, húng trám, ngổ núi. Chúng được gọi là húng trám vì khi nhai sẽ cảm nhận được cây có vị như rau húng và có mùi giống quả trám. 
• Tên gọi khoa học của sài đất: Wedelia chinensis (Osbeck) Merr. 
• Họ: Cúc (Asteraceae).

Mô tả cây sài đất

Sài đất là một loại cây mọc hoang ở nhiều vùng nông thôn. Đặc điểm, cách thu hái, sơ chế dược liệu này như sau:

Cây sài đất là cây gì? 

• Đây là loài cây thân thảo, mọc bò dưới mặt đất, chiều dài có thể lên đến 40cm. Toàn thân cây có màu xanh, bên ngoài có phủ một lớp bằng lông trắng.

• Lá cây sài đất hình bầu dục, có lông ở cả hai mặt lá, mọc đối xứng nhau, mép lá hình răng cưa. Lá có nhiều gân, gân chính mọc ở giữa lá và nổi rõ mặt dưới lá.
• Cây sài đất hoa vàng có hoa mọc ở nách lá hoặc đầu ngọn cánh.
• Quả của cây nhỏ, phía bên ngoài không có lông.

Phân bố

Cây sài đất mọc ở đâu? Đây là loại cây ưa nơi ẩm mát. Loại cây này mọc hoang khắp nơi trên khắp nước ta. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy chúng ở bên đường, ven ruộng hoặc ven các đồi ẩm. Chúng có hoa màu vàng đẹp mắt nên còn được trồng để làm cảnh ở các công viên, sân vườn. Ngoài Việt nam, Ấn Độ, Malaysia cũng trồng hoặc thu hoạch cây sài đất về làm thuốc. 

Bộ phận dùng

Người ta sử dụng toàn bộ cây bao gồm rễ, thân, lá cây để làm thuốc.

Thu hái, sơ chế

Người ta thu hoạch dược liệu này chủ yếu vào tháng 4, tháng 5 vì thời điểm này cây đang ra hoa và có dược tính tốt. Cây được cắt sát gốc và mang về phơi khô hoặc dùng tươi.

Những cây đã bị cắt thì người ta tiếp tục tưới nước, bón phân để cây đâm chồi mới. Sau đó nửa tháng, người ta lại tiếp tục thu hoạch.

Cách bảo quản

Nếu dùng dược liệu ở dạng tươi thì sau khi thu hoạch bạn nên dùng ngay. Khi dùng dạng khô, bạn nên bảo quản trong túi ni lông hoặc trong hộp có đậy nắp kín miệng. Bạn đặt thuốc nơi khô ráo, thoáng mát để không bị ẩm mốc.

Cây sài đất có mấy loại?

Dựa vào đặc điểm, người tia chia cây thành hai loại là cây sài đất hoa trắng và hoa vàng. Cây hoa vàng bạn có thể dễ dàng bắt gặp bởi màu sắc hoa khá nổi bật. 

Còn cây hoa trắng có đặc điểm tương tự như cây hoa vàng nhưng hoa màu trắng. Người ta thường sử dụng cây sài đất trị rôm sảy, thanh nhiệt cơ thể. Tất cả các bộ phận của cây đều có thể dùng làm thuốc ở dạng tươi hoặc sấy khô.

Cách nhận biết dược liệu

Bạn cần phân biệt sài đất với một số cây thuộc họ cúc gần giống. Bởi có rất nhiều loại cây có hình dáng tương tự sài đất mà nhiều người thường nhầm lẫn. 

• Cây lỗ địa cúc: Đây cũng là một loại cây thuộc họ cúc, có tên khoa học là Wedelia Prostrata. Hình dáng của cây rất giống với sài đất nhưng có phần lá ngắn hơn và hoa mỏng hơn. Đồng thời, màu hoa nhạt hơn hoa sài đất.

• Cây sài đất giả: Đây cũng là một loại cây thân thảo, có tên khoa học là Lippia Nodiflora. Cây có cành gần giống hình vuông, trên thân có một lớp lông mỏng. Bạn có thể phân biệt với sài đất thiệt bằng cách quan sát hoa của chúng. Hoa của sài đất giả có màu xanh nhạt và lá có nhiều răng cưa.

Thành phần hóa học

Qua nhiều nghiên cứu, các chuyên gia nhận thấy rằng sài đất có chứa nhiều hợp chất quý như tanin, saponin, pectin, lignin, cellulose, 3,75% chlorophylle 1,14% caroten 3,75% phytosterol và các hợp chất khác như chất béo, tinh dầu, muối vô cơ…

Cây sài đất có tác dụng gì?

Cây sài đất chữa bệnh gì? Bạn hãy cùng tìm hiểu công dụng của dược liệu này dưới đây:

Tính vị

Sài đất tính mát, không có độc, vị hơi chua và đắng nhẹ.

Quy kinh

Dược liệu quy kinh can, phế.

Tác dụng chữa bệnh sài đất theo Đông y

Trong Đông y, sài đất có rất nhiều tác dụng chữa bệnh. Người ta thường sử dụng dược liệu này để điều trị các bệnh lý như sốt, giúp giảm đau, kháng sinh, kháng viêm, giải độc gan, tiêu nhỏ, long đờm.

Cây sài đất có công dụng gì theo y học hiện đại?

Cây sài đất trị bệnh gì? Theo nghiên cứu hiện đại, sài đất có chứa nhiều thành phần dưỡng chất có tác dụng trị rôm sảy ở trẻ nhỏ, ung thư vị môn, viêm tuyến vú, viêm bàng quang… Ngoài ra, dược liệu này còn có tác dụng phòng chống một số bệnh như bạch hầu, sởi…

Cách sử dụng cây sài đất và liều lượng

Cây sài đất có uống được không? Bạn có thể sử dụng sài đất dưới nhiều hình thức như sắc uống, nấu nước tắm, giã nát đắp ngoài da. Mỗi bệnh lý sẽ có liều lượng dược liệu phù hợp.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây sài đất

Cây sài đất trị bệnh gì? Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh và cách sử dụng cây thuốc sài đất:

Bài thuốc chữa cảm cúm

• Nguyên liệu: Sài đất, kinh giới, cam thảo, tía tô mỗi vị 3g, mạn kinh 2g,  kim ngân hoa 30g, gừng tươi 3 lát.
• Cách thực hiện: Bạn cho tất cả các dược liệu vào ấm cùng với 3 bát nước. Sắc thuốc đến khi cạn còn 1 bát là được. Bạn gạn lấy nước, chia thuốc thành 2 phần uống hết trong ngày. Uống mỗi ngày 1 thang thuốc đến khi bệnh khỏi hẳn.

Bài thuốc từ cây sài đất trị ngứa, rôm sảy ở trẻ nhỏ

• Nguyên liệu: Cây sài đất ta.
• Cách thực hiện: Bạn nấu nước và tắm cho trẻ từ 1 – 2 lần. Khi tắm, bạn lấy phần bã thoa nhẹ lên da để giảm ngứa hiệu quả. Sau đó, bạn tắm lại với nước sạch cho trẻ một lần nữa.

Bài thuốc giảm sốt

• Nguyên liệu: 20 – 50g sài đất.
• Cách sử dụng: Bạn rửa sạch cây sài đất rồi giã nát, chắt lấy nước uống. Dùng phần bã thuốc đắp lên lòng bàn chân sẽ giúp hạ nhiệt, giảm sốt nhanh chóng.

Bài thuốc từ cây sài đất trị khạc ra máu

• Nguyên liệu: Sài đất 30g, bách hợp 10g, trắc bá diệp và tử chu thảo mỗi vị 15g.
• Cách thực hiện: Bạn sơ chế kỹ các nguyên liệu trên, sắc với nước uống mỗi ngày 1 thang thuốc.

Bài thuốc giúp thanh nhiệt, trị giải độc gan

• Nguyên liệu: 100 – 200g sài đất tươi.
• Cách thực hiện: Bạn rửa và ngâm sài đất với nước muối pha loãng để loại bỏ bụi bẩn. Bạn có thể ăn uống trong các bữa ăn thay thế cho rau sống.

Bài thuốc trị sốt xuất huyết

• Nguyên liệu: Sài đất 30g, hòe hoa, cam thảo đất mỗi vị 16g, kim ngân hoa, tóc tiên, lá trắc bá, củ sắn dây mỗi loại 20g.

• Cách thực hiện: Bạn sao cháy hoa hòe, sao đen lá trắc bá. Sau đó, mang tất cả các nguyên liệu sắc với nước uống mỗi ngày.

Bài thuốc trị viêm cơ

• Nguyên liệu: 50g sài đất, bồ công anh, kim ngân hoa mỗi loại 20g, cam thảo đất 16g.
• Cách thực hiện: Bạn nấu các vị thuốc trên với nước rồi uống. Đồng thời, bạn lấy sài đất tươi giã nát rồi đắp vào chỗ viêm để đạt hiệu quả tốt nhất.

Bài thuốc chữa hôi miệng, nhiệt miệng

• Nguyên liệu: Sài đất, thục địa, thạch cao mỗi vị 16g, thạch môn 12g, rễ cỏ xước 10g.
• Cách thực hiện: Bạn sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang, chia nước thuốc thành 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc từ cây sài đất chữa viêm nhiễm ngoài da

• Nguyên liệu: 20 – 30g sài đất.
• Cách thực hiện: Bạn giã nát cây sài đất và đắp vào vùng da bị viêm nhiễm cần điều trị. Tuy nhiên, trong trường hợp da có tình trạng mưng mủ thì không nên sử dụng.

Bài thuốc chữa viêm tuyến vú

• Nguyên liệu: 50g sài đất, bồ công anh, thông thảo, kim ngân hoa mỗi vị 20g, cam thảo đất 16g.
• Cách thực hiện: Bạn sắc tất cả các vị thuốc với 500ml nước trong khoảng 20 phút. Bạn gạn nước thuốc chia thành 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc chữa nhiễm trùng bàng quang

• Nguyên liệu: Mã đề và bồ công anh mỗi loại 20g, sài đất 30g, cam thảo đất 16g.
• Cách thực hiện: Bạn sắc thuốc với lượng nước vừa đủ, chia thuốc thành 3 lần uống hết vào buổi sáng, trưa, tối. Mỗi ngày người bệnh uống 1 thang để điều trị bệnh.

Bài thuốc chữa nổi mẩn ngứa trên da

• Nguyên liệu: Sài đất 15g, kim ngân hoa, ngưu tất, hà thủ ô, sa sâm mỗi vị 12g, thiên niên kiện 9g, cam thảo 4g và thạch cao 6g, diệp hạ châu 9g.
• Cách thực hiện: Người bệnh sắc thuốc và uống mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc chữa bệnh chàm, mụn lở

• Nguyên liệu: Sài đất 30g, kim ngân hoa 15g, 12g ké đầu ngựa, 10g khúc khắc, cam thảo đất 16g. 
• Cách thực hiện: Bạn sắc thuốc uống mỗi ngày và giã sài đất tươi đắp lên vùng da bị bệnh.

Bài thuốc trị mụn nhọt

• Nguyên liệu: Bồ công anh, thổ phục linh mỗi vị 12g, sài đất 30g, ké đầu ngựa và kim ngân hoa mỗi loại 10g.
• Cách thực hiện: Người bệnh sắc thuốc và lấy nước uống. Bạn có thể dùng sài đất nấu nước tắm để trị mụn.

Bài thuốc từ cây sài đất chữa ung thư môn vị

• Nguyên liệu: Bạch hoa xà thiệt, sài đất, bán linh chi mỗi loại 30g.
• Cách thực hiện: Bạn sắc tất cả các dược liệu trên với 5 bát nước. Sắc thuốc cho đến khi cạn còn 3 bát thì chia thuốc thành 3 lần uống sáng, trưa, tối.

Bài thuốc chữa bệnh ngứa theo mùa do thời tiết hoặc do dị ứng, eczema

• Nguyên liệu: Sài đất, kim ngân hoa mỗi vị 30g, kinh giới, rau má mỗi loại 15g, lá khế 10g.
• Cách thực hiện: Bạn nấu các vị thuốc với lượng nước vừa đủ. Khi nước nguội, người bệnh lấy nước rửa lên vùng da bị ngứa.

Bài thuốc chữa bệnh bạch hầu, bệnh sởi

• Nguyên liệu: Sài đất khô 30g.

• Cách thực hiện: Bạn nấu nước uống và uống liên tục trong 3 ngày để điều trị bệnh. 

Bài thuốc trị viêm chân răng

• Nguyên liệu: 30g sài đất, 15g bán liên biên, 10g huyền sâm.
• Cách thực hiện: Bạn kết hợp các dược liệu trên và sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc giúp hạ huyết áp, chữa viêm amidan, ho ra máu

• Nguyên liệu: 15 – 30g sài đất khô.
• Cách thực hiện: Bạn sắc sài đất khô và uống mỗi ngày để điều trị bệnh.

Bài thuốc chữa nổi ban độc ở trẻ

• Nguyên liệu: 6g sài đất, 2g thạch cao, 3 con trùn hổ, cỏ mực, bạc hà và nhãn lồng mỗi vị 4g.
• Cách thực hiện: Bạn cho các nguyên liệu trên vào ấm và đổ vào 600ml nước. Bạn nấu cho đến khi nước sôi thì vặn lửa nhỏ. Bạn canh cho thuốc cạn còn 200ml thì ngưng. Sau đó, bạn chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc chữa viêm da cơ địa

• Nguyên liệu: Cam thảo 16g, 12g ké đầu ngựa, 30g sài đất, 15 kim ngân hoa.
• Cách thực hiện: Bạn nấu các dược liệu với 500ml nước. Đun sôi nước đến khi cạn còn 200ml nước là được. Người bệnh uống thuốc trong ngày để điều trị bệnh. 

Bài thuốc chữa viêm gan

• Nguyên liệu: Sài đất, dược liệu nhân trần mỗi loại 10g, kim ngân hoa 5g.
• Cách thực hiện: Bạn nấu nước các dược liệu này uống mỗi ngày thay cho trà.

Một số lưu ý khi sử dụng cây sài đất

Khi sử dụng dược liệu này, người bệnh cần lưu ý một số điều như sau:

• Người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng sài đất chữa bệnh tại nhà.
• Có một số trường hợp quá mẫn cảm với thành phần của cây sài đất. Vì thế trước khi đắp thuốc hoặc uống thuốc, bạn có thể bôi một ít thuốc lên cổ tay. Nếu da không có biểu hiện kích ứng thì bạn có thể sử dụng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang sử dụng các loại thuốc Tây hoặc thực phẩm chức năng chữa bệnh. Vì thuốc Tây y và sài đất có thể tương tác và làm giảm tác dụng của nhau. Đồng thời chúng có thể gây ra các tác dụng phụ cho sức khỏe. 
• Bạn cần phân biệt chính xác cây sài đất, tránh nhầm lẫn với các loại cây khác. Theo đó, bạn cần xem hình ảnh cây sài đất, nhận dạng kỹ trước khi sử dụng. 

Cây sài đất mua ở đâu? Mua cây sài đất tươi giá bao nhiêu? 

Hiện nay, trên thị trường, sài đất có giả khoảng 95.000 đồng 500g. Tuy nhiên, mức giá này có thể thay đổi tùy thuộc vào thời điểm, cơ sở bán dược liệu. 

Mua cây sài đất ở đâu? Nhiều người thắc mắc mua cây sài đất ở Hà Nội và các khu vực khác ở đâu? Bạn có thể tìm kiếm dược liệu này ở các nơi nuôi trồng, chế biến dược liệu uy tín như cửa hàng kinh doanh dược liệu, hiệu thuốc đông y, website,…

Trên đây là những thông tin về dược liệu cây sài đất. Tuy là một vị thuốc chữa bệnh hiệu quả, bạn cũng không nên tùy tiện sử dụng mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc người có chuyên môn trước khi sử dụng để điều trị bệnh.